اَلْبُخْلُ فَقْرٌ
حدیث : 106 • صفحه : 21 دانلود تصویر | دانلود پی ان جی
ترجمه کلمه به کلمه :
- اَلْبُخْلُ : خسیس بودن ، تنگچشمی ، امساک
- فَقْرٌ : نداری ، تُهیدستی
این حدیث شریف ، رابطه عمیق و تاملبرانگیزی میان صفت ناپسند “بخل” و وضعیت “فقر” برقرار میسازد . در نگاه اول ، ممکن است این تشبیه ، خلاف انتظار به نظر برسد ؛ چرا که بخل معمولاً با تلاش برای حفظ و انباشت مال و ثروت همراه است و ظاهراً باید به غنا و توانگری منجر شود ، نه فقر . اما با تامل در ابعاد مختلف این بیان ، میتوان به لایههای معنایی عمیق آن پی برد :
فقر معنوی و روحی : بخل ، پیش از آنکه فقر مادی باشد ، نوعی فقر روحی و معنوی است . فرد بخیل ، از گشودن دست و دل خود بر روی خلق خدا ، از بذل و بخشش ، و از مشارکت در خیرات محروم است . این محرومیت ، فضایی از تنگنظری ، خودخواهی و انزوا را در روح او ایجاد میکند که نتیجهاش ، تهیدستی از الطاف الهی ، محبت الهی و انس با بندگان خداست . این فقدان ، روحیهای افسرده ، مضطرب و ناآرام را به همراه دارد که خود مصداق بارز فقر و نداری است .
فقر در آخرت : از منظر اخروی ، بخل مانعی جدی برای بهرهمندی از مواهب الهی است . کسی که در دنیا از انفاق و ادای حقوق مالی خودداری میکند ، در آخرت نیز از ثواب و پاداشهای اخروی محروم خواهد ماند . این محرومیت از رحمت و رضوان الهی ، بزرگترین فقر و خسارت است .
فقر اجتماعی و اقتصادی : هرچند ممکن است فرد بخیل اموالی داشته باشد ، اما رفتارهای او در نهایت میتواند به فقر اجتماعی و حتی اقتصادی او و جامعهاش منجر شود . عدم گردش سرمایه ، عدم حمایت از نیازمندان ، و ایجاد بدبینی و بیاعتمادی در میان افراد جامعه ، همگی از پیامدهای ناگوار بخل هستند که به تدریج بنیانهای اقتصادی و اجتماعی را سست میکنند . فرد بخیل ، خود را از برکات و گشایشهایی که در سایه انفاق و سخاوت حاصل میشود ، محروم میسازد .
فقر در مفهوم حقیقی : فقر حقیقی ، نه صرفاً نداشتن مال ، بلکه نداشتن “کمال” و “نیکی” است . فرد بخیل ، با وجود داشتن مال ، از کمال انسانی که در سخاوت و بخشندگی تجلی مییابد ، تهی است . بنابراین ، او در حقیقت ، فقیرترین انسانهاست ، زیرا از فضیلتهای اخلاقی که مایه عزت و سربلندی انسان است ، عاری است .
در نتیجه ، این کلام کوتاه اما پُر معنی ، هشداری جدی است بر اینکه صفت نکوهیده بخل ، نه تنها هیچگونه غنا و توانگری واقعی را به همراه ندارد ، بلکه در حقیقت ، انسان را از ابعاد مهمی از ثروت ، کمال و سعادت (چه در دنیا و چه در آخرت) محروم ساخته و او را به ورطه فقر حقیقی میکشاند .
- درباره بخل در ویکی شیعه بیشتر بخوانید
دیدگاهها
هیچ نظری هنوز ثبت نشده است.