اِئْتَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ أْمُرُوا بِهِ وَ تَنَاهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ اِنْهَوْا عَنْهُ

حدیث : 2557 • صفحه : 156   دانلود تصویر   |   دانلود پی ان جی

ترجمه کلمه به کلمه :

• اِئتمروا : فرمان ببرید / اطاعت کنید / به همدیگر دستور دهید
• بِـ : به / درباره‌ی
• المعروفِ : کار نیک / کار پسندیده / آنچه عقل و شرع آن را نیک می‌داند
• اْمروا : دستور دهید / امر کنید
• بهِ : به آن / درباره‌ی آن ( درباره‌ی معروف )
• تَناهَوا : نهی کنید / باز دارید / همدیگر را نهی کنید
• عنِ : از
• المُنکرِ : کار بد / کار ناپسند / آنچه عقل و شرع آن را بد می‌داند
• اْنهوا : نهی کنید / باز دارید
• عنهُ: از آن / درباره‌ی آن ( درباره‌ی منکر )

این حدیث گران‌بها از جمله تعالیم جامع و هدایت‌گر اسلام در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی و فردی است که بر دو اصل کلیدی “امر به معروف” و “نهی از منکر” تأکید فراوان دارد ، این حدیث به وضوح بر لزوم پذیرا بودن و سپس عامل بودن در قبال معروف و منکر تأکید می‌کند .

بخش اول : “اِئْتَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ أْمُرُوا بِهِ”

عبارت “اِئْتَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ” به معنای “پذیرا باشید دستور معروف را” ، این بخش از حدیث ، پیش از هر چیز ، بر لزوم درک و پذیرش قلبی و عملی معروف تأکید دارد . معروف به هر آنچه از نظر عقل و شرع نیکو ، پسندیده و مطابق با فطرت انسانی است ، اطلاق می‌گردد . این پذیرش باید به گونه‌ای باشد که انسان ابتدا خود به فضایل اخلاقی و اعمال نیکو عامل شود و معروف در وجود او ریشه دواند .

پس از این مرحله ، “وَ أْمُرُوا بِهِ” یعنی “و خود نیز بدان دستور دهید” مطرح می‌شود . این قسمت به مسئولیت اجتماعی فرد اشاره دارد ؛ اینکه هر فرد مسلمان پس از آنکه خود معروف را پذیرفت و به آن عمل کرد ، وظیفه دارد دیگران را نیز به سمت آن سوق دهد و به انجام آن تشویق کند . این امر به معروف نه تنها با زبان ، بلکه با عمل ، رفتار و الگودهی نیز محقق می‌شود . به عبارت دیگر ، دعوت به معروف زمانی مؤثرتر خواهد بود که دعوت‌کننده خود مصداق بارز آن باشد .

بخش دوم : “وَ تَنَاهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ وَ اِنْهَوْا عَنْهُ”

“تَنَاهَوْا عَنِ اَلْمُنْکَرِ” به این معناست که “و بپذیرید نهی از منکر را” . همانند بخش اول ، اینجا نیز ابتدا بر پذیرش درونی و عدم ارتکاب منکر تأکید شده است . منکر هر آن چیزی است که از نظر عقل و شرع ناپسند ، قبیح و مخالف با سعادت انسان باشد . پذیرش نهی از منکر به این معناست که انسان خود را از هرگونه زشتی و گناهی دور بدارد و از انجام کارهایی که خداوند و شرع مقدس نهی کرده است ، اجتناب ورزد .

در ادامه ، “وَ اِنْهَوْا عَنْهُ” یعنی “و خود نیز از آن نهی کنید” ، مسئولیت اجتماعی را در قبال منکر مطرح می‌کند . پس از آنکه فرد خود از منکرات دوری جست ، وظیفه دارد که دیگران را نیز از ارتکاب منکرات باز دارد . این نهی از منکر نیز می‌تواند در سطوح مختلف و با شیوه‌های گوناگون ، از تذکر لسانی و گفت‌وگوی محترمانه گرفته تا برخوردهای جدی‌تر در صورت لزوم ، صورت پذیرد . هدف نهایی ، ایجاد جامعه‌ای سالم و پرهیزگار است که در آن ، فضایل اخلاقی حاکم باشد و رذایل اخلاقی ریشه‌کن شود .

نتیجه‌گیری:

این حدیث شریف ، الگویی جامع برای تربیت فردی و اجتماعی ارائه می‌دهد . ابتدا بر درونی‌سازی ارزش‌ها و پرهیز از رذایل تأکید می‌کند و سپس مسئولیت ترویج خوبی‌ها و مبارزه با بدی‌ها را بر عهده هر فرد می‌گذارد .