أَبْصَرُ اَلنَّاسِ مَنْ أَبْصَرَ عُیُوبَهُ وَ أَقْلَعَ عَنْ ذُنُوبِهِ

حدیث : 3061 • صفحه : 197   دانلود تصویر   |   دانلود پی ان جی

ترجمه کلمه به کلمه

• أَبْصَرُ : بیناترین ، بصیرترین
• اَلنَّاسِ : مردم
• مَنْ : کسی که
• أَبْصَرَ : ببیند ، به بصیرت دریابد
• عُیُوبَهُ : عیب‌های خود را
• وَ أَقْلَعَ : و دست بردارد ، و بازایستد
• عَنْ : از
• ذُنُوبِهِ : گناهان خود را ، گناهانش

این حدیث گوهربار ، معیار حقیقی بینش و دانایی را نه در مشاهده و نقد دیگران ، که در خودشناسی و عمل معرفی می‌کند . این کلام نورانی با بیانی عمیق و ساختاری متقن ، دو مرحله اساسی برای رسیدن به کمال اخلاقی و معنوی را ترسیم می‌نماید .

1. مرحله اول : شناخت عیوب ( أَبْصَرَ عُیُوبَهُ )
   • خودآگاهی : در این مرحله ، انسان به بینش و بصیرتی می‌رسد که بتواند بدون تعصب و خودفریبی ، نقص‌ها ، کاستی‌ها و لغزش‌های اخلاقی خود را با دقتی ژرف ببیند و بشناسد . این نگاه ، نگاهی درونی و انتقادی است که نقطه آغاز هرگونه تحول مثبت به شمار می‌رود .
   • تفاوت بینش حقیقی و بینش دروغین : حدیث به روشنی اعلام می‌دارد که بینش واقعی ، معطوف به «خود» است ، نه «دیگران» . کسی که مدام در پی عیب‌جویی از دیگران است اما از عیوب گسترده خود غافل است ، در حقیقت از کوری باطنی رنج می‌برد .
2. مرحله دوم : توبه عملی ( أَقْلَعَ عَنْ ذُنُوبِهِ )
   • گذار از علم به عمل : این بخش از حدیث ، بر ضرورت تبدیل آگاهی به اقدام تأکید می‌کند . تنها شناخت عیوب کافی نیست ؛ بلکه باید اراده‌ای قوی برای «قَلع» و ریشه‌کن کردن گناهان از وجود خویش به کار بست . فعل «أَقْلَعَ» که به معنای کندن و جدا کردن است ، بر شدت و قاطعیت این اراده دلالت دارد .
   • تغییر رفتار : این مرحله ، همان «توبه حقیقی» است که انسان را از حالت غفلت و اصرار بر گناه خارج ساخته و به سمت ترک گناه و جبران گذشته سوق می‌دهد .

در نتیجه :

این حدیث یک نقشه راه عملی برای تزکیه نفس ارائه می‌دهد . بصیرت و بینایی حقیقی ، ابزاری است که انسان را از تمرکز بر دنیای بیرون باز می‌دارد و به سمت اصلاح و بازسازی جهان درون هدایت می‌کند . تنها کسی که با شجاعت در آینه وجود خود می‌نگرد و سپس تصمیم به تغییر می‌گیرد ، شایسته عنوان “بیناترینِ مردم” است . این راه ، مسیر تحقق کمال و رستگاری فردی است .

• درباره بصیرت در ویکی فقه بیشتر بخوانید