تَوَقَّوُا اَلْبَرْدَ فِی أَوَّلِهِ وَ تَلَقَّوْهُ فِی آخِرِهِ فَإِنَّهُ یَفْعَلُ فِی اَلْأَبْدَانِ کَمَا یَفْعَلُهُ فِی اَلْأَغْصَانِ أَوَّلُهُ یُحْرِقُ وَ آخِرُهُ یُورِقُ

حدیث : 4551 • صفحه : 322   دانلود تصویر   |   دانلود پی ان جی

ترجمه کلمه به کلمه :

• تَوَقَّوُا : بپرهیزید ، خود را حفظ کنید
• اَلْبَرْدَ : سرما
• فِی أَوَّلِهِ : در آغاز آن (سرما)
• وَ تَلَقَّوْهُ : و آن را دریافت کنید ، به استقبالش بروید
• فِی آخِرِهِ : در پایان آن (سرما)
• فَإِنَّهُ : پس همانا آن
• یَفْعَلُ : انجام می‌دهد ، عمل می‌کند
• فِی اَلْأَبْدَانِ : در بدن‌ها
• کَمَا : همانطور که
• یَفْعَلُهُ : آن را انجام می‌دهد
• فِی اَلْأَغْصَانِ : در شاخه‌ها
• أَوَّلُهُ : آغاز آن (سرما)
• یُحْرِقُ : می‌سوزاند ، خشک می‌کند
• وَ آخِرُهُ : و پایان آن
• یُورِقُ : برگ می‌دهد ، برگ‌ها را سبز می‌کند

این حدیث یک دستورالعمل بهداشتی بسیار مهم و حکیمانه را در قالب یک تمثیل طبیعی بیان می‌کند:

الف) پرهیز از سرمای اول فصل ( اَوَّلُهُ یُحْرِقُ )

• زمان : منظور از « اَوَّلُهُ » ، آغاز فصل سرما (معمولاً اواخر پاییز) است .
• توضیح علمی : بدن انسان پس از ماه‌های گرم تابستان و اوایل پاییز ، هنوز با هوای سرد عادت نکرده و آمادگی مقابله با تغییر ناگهانی دما را ندارد . از دیدگاه طب قدیم و جدید ، تغییرات ناگهانی و شدید دمایی ، سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و مستعد ابتلا به بیماری‌های فصلی مانند سرماخوردگی ، آنفولانزا ، و سرفه می‌کند .
• تشبیه : همان‌طور که سرمای ناگهانی و زودرس پاییز ، برگ‌های سبز درختان را که هنوز آماده‌ی خزان نیستند ، ناگهان خشک کرده و می‌سوزاند ، سرمای اول فصل نیز می‌تواند به بدن آسیب برساند .

ب) استقبال از سرمای آخر فصل ( وَ آخِرُهُ یُورِقُ )

• زمان : منظور از « آخِرِهِ »، سرمایی است که در اواخر زمستان و اوایل بهار وجود دارد .
• توضیح علمی : در پایان فصل سرما ، بدن به خوبی به سرما عادت کرده و مقاوم شده است . همچنین ، این سرما در حال آمیختن با گرمای بهاری است و کیفیت آن ملایم‌تر است .از نظر بهداشتی ، قرار گرفتن تدریجی در معرض این هوای خنک و تازه ، موجب باز شدن منافذ پوست ، تحریک گردش خون ، و تقویت بنیه می‌شود و بدن را برای ورود به فصل گرما آماده می‌کند .
• تشبیه : همان‌طور که سرمای رقیق‌شده‌ی پایان زمستان ، باعث ذخیره‌ی انرژی و در نهایت جوانه‌زنی و برگ دادن درختان می‌شود ، سرمای آخر فصل نیز باعث نشاط و تقویت بدن می‌شود ( یُورِقُ : برگ می‌آورد ، یعنی باعث حیات و طراوت می‌شود ) .

این حدیث در واقع تأکید بر اصل تدریج در تغییرات محیطی و لزوم آمادگی و سازگاری بدن دارد . باید از بدن در برابر شوک‌های دمایی محافظت کرد و اجازه داد تا به صورت طبیعی و آرام با تغییرات فصلی سازگار شود .

• این کلام نورانی در حکمت ۱۲۸ نهج البلاغه با اندک تغییری نیز آمده است
• تَوَقَّوُا الْبَرْدَ فِی أَوَّلِهِ وَ تَلَقَّوْهُ فِی آخِرِهِ ، فَإِنَّهُ یَفْعَلُ فِی الْأَبْدَانِ کَفِعْلِهِ فِی الْأَشْجَارِ ، أَوَّلُهُ یُحْرِقُ وَ آخِرُهُ یُورِقُ